جالب است بدانید فولیکول های مختلف می توانند موهای متفاوتی تولید کنند و حتی موهایی که از یک فولیکول به وجود می آید ممکن است به مرور زمان تحت تاثیر عوامل هورمونی شکل های مختلفی پیدا کنند.
در حیوانات موهای مختلف کارایی متفاوتی دارند مثلا سبیل برخی حیوانات بسیار بلند هستند و نقش اندام حسی دارند، البته در انسان چنین موهایی وجود ندارد. اما گاهی اوقات فولیکول های بزرگی در پوست افراد دیده می شود که به آنها فولیکول های «تایلوتریک» گفته می شود و به نظر می رسد عملکرد حسی دارند. این نوع موها بیشتر در پوست شکم دیده می شود.

موی انسان از نظر ضخامت به سه نوع کلی تقسیم می شود:
لانوگو که موهای نرم و بدون رنگی هستند که در دوران جنینی وجود دارند، موهای کرکی یا ولوس که بیشتر سطح بدن را پس از تولد می پوشانند و موهای ترمینال که ضخیم و پر رنگ بوده و در سر و ریش و ابرو، زیر بغل و از این قبیل وجود دارد.
تعداد فولیکول های مو در یک فرد، بالغ بر 5 میلیون است که در سر تا سر بدن منتشر است و قابل توجه اینکه این تعداد فولیکول مو در زن و مرد و تمامی نژادها یکسان است و تعداد فولیکول های مو در واحد سطح در انسان بیشتر از سایر پستانداران است و علت آنکه کم مو تر به نظر می رسد آن است که اغلب موها زیاد بلند و ضخیم نمی شوند.
در تمامی پستانداران از جمله انسان فولیکولهای مو دارای دوره های تناوبی از فعالیت و استراحت هستند.

مرحله ای که موها رشد می کنند، مرحله آناژن نامیده می شود و مرحله ای که موها استراحت می کنند، تلوژن نام دارد. در بین این دو مرحله، یک مرحله کوتاه انتقالی به نام کاتاژن وجود دارد. مرحله آناژن در موهای سر چندین برابر موهای نواحی دیگر بدن است. این زمان در افراد مختلف نیز متفاوت است و به همین علت بعضی افراد می توانند موهای بسیار بلندی داشته باشند، در حالیکه موی بعضی دیگر از حد مشخصی بلندتر نمی شود. مرحله کاتاژن در سر کمتر از دو هفته طول می کشد و فاز استراحت یا تلوژن نیز حدود 3 ماه طول می کشد پس از آن مرحله جدید آناژن شروع می شود و موی جدیدی جای موی قبلی را می گیرد.

تعداد فولیکول های مو در سر حدود 100000 عدد است. از این تعداد حدود یک درصد در فاز کاتاژن هستند، 90-80% در فاز آناژن و حدود 20-10% در فاز تلوژن یا استراحت هستند.

اگر طول مدت آناژن را 1000 روز فرض کنیم در هر روز حدود 100 عدد تار مو می ریزند و موی دیگری جای آنها در می آید. بنابراین ریزش مو پس از بلوغ اگر کمتر از یکصد تار در روز باشد

می توان آن را طبیعی محسوب کرد و جای نگرانی نیست. شکل موها و میزان رشدشان نیز بسته به ژنتیک افراد فرق می کند، به همین جهت در نژادهای مختلف تفاوتهایی مشاهده می شود. این مسئله بیشتر از همه در موهای سر دیده می شود. در نژاد مغولی مثل ژاپنی ها موی سر زبر و سیخ مانند است، در سیاه پوستان موهای سر فرفری است و در نژاد قفقازی نظیر ما ایرانی ها موها انواع مختلفی شامل صاف و فر دارند.

جالب توجه اینکه موی سر در خانم ها معمولا ضخیم تر از آقایان است همچنین محل رویش مو در خانمها جلوتر از آقایان است. میزان رشد موها در زن و مرد نیز با هم متفاوت است که البته به محل آن بستگی دارد.

قبل از بلوغ، سرعت رشد موی سر در پسرها بیشتر از دخترهاست اما پس از بلوغ سرعت رشد موی سر در خانم ها بیشتر از آقایان می شود. صرف نظر از جنسیت افراد، بیشترین سرعت رشد موهای بدن بین 50 تا 70 سالگی است. از جمله عواملی که بر سرعت رشد موها تاثیر می گذارند، هورمون ها هستند بطور مثال هورمون استروژن باعث کاهش و هورمون تیروئید باعث افزایش آن
می شود. بر خلاف باور عمومی، تراشیدن مو باعث افزایش سرعت رشد آن نمی شود.

در انسان رنگدانه اصلی در پوست و مو «ملانین» است. این رنگدانه توسط سلول های رنگدانه ساز به نام ملانوسیت تولید می شود. این سلولها در پیاز مو قرار دارند.

علت اصلی تنوع رنگ در موی انسان ها به ساختمان «ملانین» تولید شده بستگی دارد. دو نوع ملانین وجود دارد که یکی مسئول تولید رنگ سیاه و قهوه ای (یوملانین) ودیگری مسئول تولید رنگی ما بین زرد و قرمز (فئوملانین) است.

اگر در مویی رنگدانه ملانین وجود نداشته باشد، آن مو سفید به نظر می رسد. رنگ موها در نواحی مختلف بدن یکسان نیست. معمولا «مژه ها» در بین موهای بدن تیره تر از بقیه هستند.

عامل اصلی در تعیین رنگ موهای یک فرد ژنتیک است اما عوامل دیگری نیز می توانند بر رنگ موها تاثیر بگذارند مثلا برخی از هورمون ها مثل «هورمون محرک ملانوسیت» و یا هورمون های استروژن و پروژسترون می توانند موها را تیره تر کنند و به همین جهت در دوران بارداری ممکن است رنگ موها تیره تر شود.
بیشترین رنگ مو در جهان «سیاه» است. در میان نژادهای مختلف نژاد قفقازی بیشترین تنوع رنگ را دارد که بیشتر بستگی به موقعیت جغرافیایی محل زندگی آنها دارد.
دکتر محمد علی نیلفروش زاده